1. HIV là gì?
HIV (Human Immunodeficiency Virus) là virus gây suy giảm miễn dịch ở người. HIV tấn công hệ thống miễn dịch, làm suy yếu khả năng chống lại các bệnh nhiễm trùng và một số bệnh ung thư. Nếu không được điều trị, HIV có thể phát triển thành AIDS (Acquired Immunodeficiency Syndrome), giai đoạn cuối của bệnh.
HIV chủ yếu lây qua máu, tinh dịch, dịch âm đạo, và có thể lây qua quan hệ tình dục không an toàn, chia sẻ kim tiêm, hay từ mẹ sang con trong quá trình sinh.
2. Có thuốc ngừa HIV không?
Có, hiện nay đã có các loại thuốc giúp ngừa HIV. Những thuốc này có thể giảm nguy cơ lây nhiễm HIV ở những người có nguy cơ cao. Hai phương pháp chính để ngừa HIV hiện nay là PrEP (Pre-Exposure Prophylaxis) và PEP (Post-Exposure Prophylaxis).
3. PrEP (Pre-Exposure Prophylaxis) - Phòng ngừa HIV trước khi tiếp xúc
PrEP là thuốc uống hàng ngày giúp giảm nguy cơ nhiễm HIV cho những người có nguy cơ cao mắc bệnh. Khi được sử dụng đúng cách, PrEP có thể làm giảm đến 99% khả năng lây nhiễm HIV qua quan hệ tình dục không an toàn.
-
Ai nên dùng PrEP?
- Những người có bạn tình bị nhiễm HIV.
- Những người quan hệ tình dục không an toàn, không dùng bao cao su.
- Người tiêm chích ma túy và sử dụng chung kim tiêm.
-
Cách thức sử dụng PrEP: PrEP thường là một loại thuốc viên, được uống mỗi ngày. Để đạt hiệu quả tối ưu, thuốc cần được uống đều đặn.
-
Lợi ích của PrEP:
- Giảm nguy cơ nhiễm HIV cho những người có nguy cơ cao.
- An toàn và hiệu quả nếu được sử dụng đúng cách.
- Có thể uống lâu dài nếu duy trì nguy cơ tiếp xúc với HIV.
-
Lưu ý khi dùng PrEP: Trước khi bắt đầu sử dụng PrEP, người dùng cần xét nghiệm HIV để đảm bảo họ không bị nhiễm HIV. Ngoài ra, PrEP cũng cần được dùng theo sự chỉ định của bác sĩ, vì thuốc này có thể gây tác dụng phụ như buồn nôn hoặc vấn đề thận.
Tìm hiểu thêm: HIV/AIDS: Triệu chứng, cách lây nhiễm và phòng tránh
4. PEP (Post-Exposure Prophylaxis) - Phòng ngừa HIV sau khi tiếp xúc
PEP là phương pháp dùng thuốc khẩn cấp để ngăn ngừa HIV sau khi có thể đã tiếp xúc với virus (ví dụ: quan hệ tình dục không an toàn, bị kim tiêm đã nhiễm HIV đâm vào da, hoặc tiếp xúc với máu của người nhiễm HIV).
-
Cách sử dụng PEP: PEP cần được bắt đầu trong vòng 72 giờ sau khi tiếp xúc với nguồn lây HIV. Thuốc thường được uống trong 28 ngày.
-
Hiệu quả của PEP: PEP có thể làm giảm đến 80% khả năng lây nhiễm HIV nếu được sử dụng đúng cách và trong thời gian quy định.
-
Lưu ý khi dùng PEP: PEP không phải là phương pháp phòng ngừa HIV thường xuyên. Nó chỉ hiệu quả khi sử dụng trong tình huống khẩn cấp và cần được chỉ định bởi bác sĩ.
5. Tại sao có thuốc ngừa HIV nhưng không có vaccine ngừa HIV?
Dù có nhiều tiến bộ trong việc điều trị HIV và phòng ngừa bằng thuốc, vaccine ngừa HIV vẫn chưa có mặt trên thị trường. Lý do là virus HIV có khả năng thay đổi rất nhanh, khiến việc phát triển vaccine trở nên khó khăn. Các loại vaccine cần phải đối phó với khả năng đột biến của virus HIV để có thể bảo vệ người tiêm khỏi tất cả các chủng HIV khác nhau.
Tuy nhiên, các nhà khoa học vẫn đang nghiên cứu và thử nghiệm các loại vaccine HIV, và hy vọng sẽ có kết quả trong tương lai.
Tìm hiểu thêm: Dấu hiệu mắc bệnh tình dục: Khi nào cần đi khám?
6. Các biện pháp phòng ngừa HIV khác
Ngoài việc sử dụng PrEP và PEP, có nhiều biện pháp khác để phòng ngừa HIV:
- Sử dụng bao cao su: Đây là phương pháp đơn giản và hiệu quả để ngăn ngừa HIV trong quan hệ tình dục.
- Không chia sẻ kim tiêm: Những người tiêm chích ma túy cần tránh chia sẻ kim tiêm để tránh lây nhiễm HIV.
- Xét nghiệm và điều trị HIV sớm: Những người bị nhiễm HIV nếu được điều trị kịp thời và tuân thủ phác đồ điều trị có thể giảm khả năng truyền HIV cho người khác.
7. Kết luận
Có thuốc ngừa HIV, bao gồm PrEP và PEP, giúp giảm nguy cơ lây nhiễm HIV ở những người có nguy cơ cao hoặc trong trường hợp tiếp xúc khẩn cấp với HIV. PrEP là lựa chọn phòng ngừa hiệu quả cho những người chưa nhiễm HIV nhưng có nguy cơ cao, trong khi PEP là phương pháp cứu cánh khi tiếp xúc với HIV đã xảy ra.
Mặc dù chúng ta chưa có vaccine ngừa HIV, việc sử dụng thuốc phòng ngừa và thực hiện các biện pháp phòng tránh khác vẫn là cách tốt nhất để bảo vệ sức khỏe khỏi HIV. Nếu bạn có nguy cơ tiếp xúc với HIV, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn phương pháp phòng ngừa phù hợp.